Od pewnego czasu olej palmowy budzi wiele kontrowersji, zarówno jeśli chodzi o wpływ na zdrowie, jak i oddziaływanie na środowisko naturalne. W efekcie coraz więcej ekspertów ds. żywienia czy ekologów nawołuje do sprawdzania etykiet i wybierania produktów niezawierających tego składnika. Czy rzeczywiście olej palmowy jest szkodliwy dla zdrowia, a jego produkcja zawsze wiąże się z wyniszczaniem ekosystemów? W związku z obchodzonym w lutym Międzynarodowym Dniem Bez Oleju Palmowego, warto przyjrzeć się faktom oraz mitom na temat tego składnika.
Właściwości i zastosowanie oleju palmowego
Olej palmowy pozyskiwany jest z miąższu owoców olejowca gwinejskiego, którego plantacje zakładane są głównie na terenie Azji Południowo-Wschodniej. W swojej czystej i nierafinowanej postaci produkt ten bogaty jest w składniki mineralne oraz cenne witaminy (m.in. E, A i K). Niestety, w przemyśle spożywczym najczęściej wykorzystywany jest on w utwardzonej formie, która cechuje się wysoką zawartością tłuszczów trans.
Proces ten ma na celu przedłużenie terminu przydatności do spożycia oraz wykorzystanie oleju palmowego jako wypełniacza rozmaitych produktów. Jego niekorzystnym efektem jest jednak zmiana budowy związków chemicznych, a tym samym powstanie szkodliwych dla zdrowia substancji. Jak się jednak okazuje, proces ten nie jest konieczny, gdyż olej palmowy przybiera stałą konsystencję w naturalny sposób i odznacza się stosunkowo długim terminem do spożycia.
Unikać powinniśmy zatem utwardzonej formy tego składnika, z którego rezygnuje coraz więcej marek. Niestety, z uwagi na właściwości dotyczące poprawy stabilności i trwałości taka postać oleju nadal powszechnie występuje w branży spożywczej. Stosowana jest m.in. do produkcji margaryn, tłuszczów smażalniczych i cukierniczych.
Gdzie jeszcze znajdziemy olej palmowy? Jak się okazuje, jego zastosowanie nie ogranicza się tylko do produkcji żywności, ale i do wytwarzania kosmetyków oraz biopaliw. Wszystko za sprawą jego wydajności, która jest czterokrotnie wyższa w porównaniu z innymi roślinami oleistymi. To w połączeniu z niskimi kosztami produkcji sprawia, że jest to najczęściej stosowany olej na świecie.
Czy olej palmowy jest szkodliwy dla zdrowia?
Tak jak wcześniej wspominaliśmy nierafinowany olej palmowy, z uwagi na obecność witamin i minerałów, cechuje się dobroczynnym wpływem na zdrowie. Bardzo często jego przeciwnicy podkreślają jednak, że w 46-48% składa się on z nasyconych kwasów tłuszczowych (SFA), których nadmierna ilość przyczynia się do wzrostu poziomu cholesterolu, problemów z otyłością, a także zwiększonego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Warto jednak zauważyć, że dla przykładu masło zawiera ich ok. 20% więcej, z kolei olej kokosowy w ponad 90% składa się z SFA. Olej palmowy zawiera więc znacznie mniej kawasów nasyconych, zaś resztę jego składu stanowią korzystne dla zdrowia UFA (kwasy nienasycone).
Pomimo tego, że tłuszcze są ważnym składnikiem odżywczym dla naszego organizmu, spożywane w nadmiarze mogą prowadzić do negatywnych konsekwencji np. chorób serca. Dlatego należy przestrzegać obowiązujących norm m.in. Instytutu Żywności i Żywienia, zgodnie z którymi dobowe spożycie nie powinno przekraczać 20-35% energii. Warto również postawić na dietę bogatą w zdrowe tłuszcze, a więc wybierać nienasycone kwasy tłuszczowe zamiast nasyconych.
Niebezpieczny dla zdrowia może okazać się przede wszystkim olej, który został poddany procesowi utwardzania. Wszystko za sprawą powstania kwasów tłuszczowych w konfiguracji trans (TFA), których dzienne spożycie nie powinno być większe niż 1% wartości energetycznej diety. Odpowiadają one bowiem m.in. za zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, niepłodności, chorób serca i układu krążenia czy otyłości brzusznej.
Niestety, tak jak wcześniej wspominaliśmy, ograniczenie ich spożywania może okazać się wyjątkowo trudne z uwagi na powszechne wykorzystywanie utwardzonego oleju palmowego w branży spożywczej. Na szczęście niektóre państwa m.in. UE czy Azji sporządziły regulacje prawne mówiące o maksymalnej zawartości TFA, z kolei część firm (m.in. I.D.C. Polonia) z własnej inicjatywy wprowadziło jeszcze bardziej restrykcyjne normy w tej kwestii.
Olej palmowy a środowisko naturalne
Bardzo często mówi się o negatywnym wpływie produkcji oleju palmowego na środowisko naturalne. Mowa o niszczeniu cennych przyrodniczo torfowisk, a także lasów deszczowych, które stanowią naturalne siedlisko orangutanów. Obecnie największymi producentami oleju palmowego są Indonezja oraz Malezja, przy czym pochodzenia omawianego składnika ma kluczowe znaczenie.
Rząd drugiego z wymienionych państw podjął bowiem szereg działań, które mają na celu poprawę kwestii środowiskowych. Po intensywnej uprawie palm oleistych Malezja postanowiła wprowadzić efektywne metody produkcji, za sprawą których możliwe jest zaspokojenie popytu na olej, przy jednoczesnym zaprzestaniu wycinki lasów deszczowych. Ponadto, znacznie udoskonaliła gospodarkę bezodpadową, co również przekłada się na ochronę przyrody w tamtym kraju.
Kiedy warto unikać produktów z olejem palmowym? Z pewnością, gdy mamy do czynienia z jego utwardzaną formą, zawierającą wysoką zawartość tłuszczów trans. Ponadto, w trosce o naszą planetę powinniśmy sprawdzać, z jakich plantacji pochodzi olej palmowy. Malezja w przeciwieństwie do innych krajów wprowadziła szereg działań, które doprowadziły m.in. do zaprzestania wycinki cennych lasów deszczowych.
Przemyślane zakupy stanowią więc nie tylko dobrą decyzją dla naszego zdrowia, ale mogą również wpłynąć na stan przyrody na drugim krańcu świata. Doskonałym przykładem produktów bez oleju palmowego są zbożowe ciasteczka marki Verbena, które zostały upieczone ze starannie wyselekcjonowanych składników. Dostępne są w trzech wariantach smakowych: czarnego bzu z kawałkami żurawiny, rokitnika z kawałkami pomarańczy oraz lawendy z kawałkami borówek. W rezultacie cechują się nie tylko zrównoważoną zawartością składników odżywczych, ale i przepysznym smakiem.
Wszystkie treści publikowane na blogu zakatekverbeny.pl oparte są na powszechnie dostępnych materiałach i źródłach naukowych. Artykuły opisują właściwości ziół oraz roślin zawartych w wyrobach marki Verbena. Produkty marki Verbena są klasyfikowane jako żywność wzbogacona i znajdują się w rejestrze Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Pamiętajmy, że zbilansowana dieta oraz aktywny tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia.