Zbigniew T. Nowak – znawca roślin leczniczych, autor 70 książek i 1500 artykułów prasowych, częsty gość Pytania na Śniadanie.
Lawenda lekarska (nazywana też wąskolistną) Lavandula officinalis (syn. L. angustifolia) to jedna z najszlachetniejszych roślin leczniczych znanych człowiekowi. W medycynie wciąż cieszy się niesłabnącą popularnością. W ostatnim czasie opublikowano na temat jej zalet leczniczych mnóstwo interesujących raportów medycznych, w których podkreśla się, że może nam się przydać, kiedy mamy problemy z pobudzeniem nerwowym.
Lek i ozdoba
Lawenda lekarska jest rośliną wieloletnią. Jej ojczyzną są rejony Morza Śródziemnego. Zazwyczaj wyrasta do wysokości 50-70 cm. Liście ma igiełkowate, pokryte srebrzystym kutnerem (wyglądają, jakby były z filcu). Kwitnienie tej rośliny zaczyna się zazwyczaj w drugiej połowie czerwca i trwa aż do wczesnej jesieni. Nawet kiedy przekwitnie zbyt wcześnie (np. z powodu suszy), często powtarza kwitnienie w drugiej połowie lata. Kwiaty mają zwykle kolor niebieskofioletowy albo liliowoniebieski. Tworzą kwiatostany w postaci kłosa. Cała roślina wydziela niezwykle miłą, balsamiczną woń (najpiękniej pachną kwiaty). Lawenda jest rośliną miododajną, a pozyskiwany z jej kwiatów miód uchodzi za poszukiwany lek.
Lawendę chętnie sadzi się w ogrodach i na działkach, a czasem i na tarasach, dużych balkonach, bo przepięknie i długo zdobi. Są różne odmiany hodowlane tej rośliny. Lawenda lubi dużo słońca i ciepłe lato. Z uprawy tej rośliny słynie od wieków Prowansja. Tam można spotkać wielohektarowe malownicze plantacje, z których pozyskuje się kwiaty na surowiec leczniczy i kosmetyczny oraz do produkcji cenionego na całym świecie olejku.
Właściwości lecznicze posiadają kwiaty lawendy. Zbiera się je zaraz na początku kwitnienia, kiedy jeszcze część kwiatów znajduje się w pączkach. Następnie suszy szybko w miejscach przewiewnych lub przeznacza w stanie świeżym do produkcji cennego olejku, który znajduje zastosowanie w medycynie lub przemyśle perfumeryjnym. Suszone kwiaty lawendy należy zawsze przechowywać w szczelnych pojemnikach, aby nie traciły lubianego zapachu.
Kwiaty lawendy to źródło cennego olejku lotnego, kwasów fenolowych, garbników, trójterpenów, a ponadto flawonoidów, antocyjanów i fitosteroli.
Często też umieszcza się je w specjalnych woreczkach zapachowych, które pozostawia się w szafach, aby ubrania lub pościel nabrały miłego aromatu. Chętnie wykorzystuje się je również w aromaterapii (leczenie zapachami), np. w problemach z zasypianiem i gdy dokucza zmęczenie psychiczne.
Świeżo zebrane lub ususzone kwiaty lawendy mają także zastosowanie w kuchni. Stanowią składnik chociażby serników, np. podawanych na zimno. Olejek lawendowy znajduje nawet zastosowanie w produkcji kojących cukierków ziołowych o oryginalnym smaku.
Gdy zdenerwowanie uprzykrza życie
Właściwości uspokajające lawenda zawdzięcza przede wszystkim olejkowi lotnemu, który wycisza niepokój wewnętrzny, ułatwia zasypianie, eliminuje wyczerpanie psychiczne oraz ogólnie uodparnia na czynniki stresogenne. Przynosi również ulgę w nerwobólach (bardzo częsta przypadłość w skrajnej lub zaawansowanej nerwicy lub depresji) i bólach głowy (np. napięciowych – wywołanych ciągłym życiem w stresie). Kwiaty lawendy często stanowią wartościowy składnik przeróżnych mieszanek ziołowych o sprawdzonym działaniu nasennym. Poleca się je też z dobrymi rezultatami ludziom wyczerpanym nerwowo i zmagającym się ze stanami depresyjnymi. Ponadto są skutecznym lekiem usuwającym bolesne skurcze jelit o podłożu nerwicowym.
Na temat możliwości wykorzystania wyciągu z lawendy i olejku z tej rośliny w łagodzeniu lęku i odczuwanego stresu przeprowadzono nie tak dawno bardzo ciekawe badania kliniczne. Na przykład zastosowano olejek lawendowy (do inhalacji) w przypadku pacjentów w poczekalni u dentysty i uczniom tuż przed egzaminem. Stwierdzono u nich mniejsze uczucie lęku i stresu. Innym razem aplikowano ten olejek (także w postaci inhalacji) osobom w bardzo podeszłym wieku ze stwierdzoną demencją. Podczas eksperymentu odnotowano mniejszą agresywność tych osób, co potwierdzałoby wyraźne działanie wyciszające pobudzenie nerwowe.
Dodajmy jeszcze, że odwar z kwiatów lawendy lub czysty olejek z tego surowca warto też stosować do kąpieli uspokajających, uodparniających na czynniki stresogenne, oddalających wyczerpanie psychiczne i łagodzących nerwobóle.
Autor tekstu: Zbigniew T. Nowak
Słowo od Verbeny
Skutecznym sposobem na przeciwdziałanie infekcjom wirusowym są również gotowe produkty z dodatkiem lawendy. Cukierki marki Verbena stanowią tego doskonały przykład, ponieważ ich skład został wzbogacony o naturalne ekstrakty z tej dobroczynnej rośliny. To gwarancja orzeźwiającego i przepysznego smaku, a przy tym cenne źródło witaminy C, która spożywana profilaktycznie zmniejsza ryzyko przeziębienia.