Zbigniew T. Nowak – znawca roślin leczniczych, autor 70 książek i 1500 artykułów prasowych, częsty gość Pytania na Śniadanie.
Maj i czerwiec to czas rozkwitu bzu czarnego. Ten pożyteczny i bardzo pospolicie występujący u nas krzew robi dziś wręcz zdumiewającą karierę w medycynie. Okazuje się bowiem, że potrafi skutecznie zwalczać wirusy i przydaje się we wszystkich infekcjach typowych dla jesieni, zimy i wczesnej wiosny. Kwiaty bzu czarnego stanowią również znakomity środek kosmetyczny, o czym wiedziano już w starożytnym Egipcie. Mają także zastosowanie w kuchni.
Zbierajmy kwiaty bzu czarnego
Kwiaty bzu czarnego ścina się w czasie pełni kwitnienia krzewów, zawsze w dzień słoneczny, najlepiej sekatorem i z całymi baldachogronami. Nie warto zbytnio zwlekać z ich zbiorem, bo pod koniec kwitnienia lub po obfitym deszczu łatwo osypują się i nie mają w swym składzie tylu cennych związków leczniczych. Trzeba też przypomnieć zasadę, aby nie zbierać kwiatów z krzewów rosnących w rejonach skażonych ekologicznie. Zebrane kwiatostany bzu czarnego suszy się pod zadaszeniem, w miejscu przewiewnym (nigdy na słońcu!). Warto je umieścić cienką warstwą na siatkach lub czystej tekturze, ale zdecydowanie szybciej schną, gdy rozwiesi się je na sznurkach. Dopiero z dobrze wysuszonych kwiatostanów osmykuje się lub ociera na sitach same kwiatki tego krzewu, odrzucając ogonki (szypułki). Oczywiście można wykorzystywać także świeżo zebrane kwiatostany bzu czarnego.
Niezastąpione w apteczce
Ze świeżo zerwanych kwiatów bzu czarnego bardzo łatwo przygotować syrop o oryginalnym smaku i ogromnej przydatności, gdy dopada nas przeziębienie lub grypa przebiegające z gorączką. Naprawdę warto go mieć w apteczce domowej. Taki skoncentrowany syrop z kwiatów bzu czarnego znalazł także zastosowanie jako nadzienie do cukierków. Syrop i herbatka z kwiatów bzu czarnego działają napotnie i rozgrzewająco. Warto po nie sięgać, kiedy wracamy np. do domu zziębnięci, kiedy dokuczają bóle kręgosłupa i stawów wywołane przeziębieniem czy grypą.
Wykorzystanie w kuchni
Świeże kwiatostany i same kwiaty tego krzewu można też z powodzeniem stosować w kuchni. Na przykład smaży się je w cieście naleśnikowym i podaje posypane cukrem pudrem jako oryginalny deser. Samymi kwiatami można posypywać ciasta, lody, a nawet surówki i sałatki prozdrowotne. Kwiaty te stanowią również składnik niektórych przetworów, np. z truskawek. Ze świeżo zerwanych kwiatostanów bzu czarnego robi się bardzo smaczną lemoniadę, która sprzyja dodatkowo oczyszczaniu organizmu ze szkodliwych metabolitów.
W naturalnej kosmetyce
Wyciągi z kwiatów bzu czarnego są składnikiem toników do twarzy, balsamów do ciała, maseczek, płynów do kąpieli i wielu innych kosmetyków, które oferuje przemysł. Ponieważ kwiaty te obfitują we flawonoidy, kosmetyki produkowane na ich bazie proponuje się osobom ze skłonnościami do rozszerzonych, pękających naczynek krwionośnych na skórze oraz krwawych wysięków podskórnych. Niektóre flawonoidy, a w szczególności rutyna, mają bowiem zdolność nie tylko wzmacniania ścian naczyń krwionośnych, ale także chronią przed powstawaniem nowych deformacji w obrębie tych naczyń (szpecące „pajączki” na skórze).
Przy odrobinie wiedzy i chęci, w warunkach domowych łatwo też sporządzić wartościowe kosmetyki z kwiatów bzu czarnego lub zaczerpnąć korzyści dla urody poprzez kąpiel w ich odwarze. Podobno w odwarze z takich kwiatów bardzo lubiła się codziennie kąpać władczyni Egiptu – Kleopatra. Niektórzy nawet twierdzą, że to właśnie ona gwarantowała jej piękność.
Oto przepis na kąpiel z odwarem z kwiatów bzu czarnego:
Składniki:
200 g ususzonych kwiatów bzu czarnego i 2-3 litry wody.
Przygotowanie:
Zioła zalewa się w emaliowanym garnku wodą i gotuje wolno pod przykryciem przez około 3 minuty. Potem garnek odstawia się na pół godziny, nie zdejmując pokrywki. Odcedzony odwar wlewa się do wanny z wodą przeznaczoną do kąpieli.
Stosowanie:
Przez pierwsze 10 minut kąpieli nie używa się żadnych środków myjących. Leżymy w wannie w całkowitym relaksie i masujemy skórę rękawicą do kąpieli – zawsze w kierunku serca. Kąpiel nie powinna być dłuższa niż 20 minut, przy temperaturze wody około 38C. Cieplejsza kąpiel (maksymalnie 40C) jest zalecana w przeziębieniu i bólach mięśniowych.
Pożytek dla urody:
Kąpiel ta wspaniale odpręża, odświeża, poprawia samopoczucie, ujędrnia skórę, łagodzi podrażnienia, zapobiega rozstępom, usprawnia mikrokrążenie w skórze. Ułatwia wchłanianie się krwawych wysięków podskórnych i zapobiega pękaniu naczynek krwionośnych (powstawaniu tzw. „pajączków”). Ma korzystny wpływ na zdrowie skóry z uwagi na sporą zawartość w kwiatach bzu czarnego potrzebnego jej cynku. Łagodzi poza tym bolesne napięcie mięśni i bóle stawów z przeziębienia. Aktywizuje proces przemiany materii w organizmie. Wpływa odnawiająco na skórę.
Autor tekstu: Zbigniew T. Nowak
Słowo od Verbeny
Skutecznym sposobem na przeciwdziałanie infekcjom wirusowym są również gotowe produkty z dodatkiem czarnego bzu. Cukierki marki Verbena stanowią tego doskonały przykład, ponieważ ich skład został wzbogacony o naturalne ekstrakty z tej dobroczynnej rośliny. To gwarancja orzeźwiającego i przepysznego smaku, a przy tym cenne źródło witaminy C, która spożywana profilaktycznie zmniejsza ryzyko przeziębienia. Czarny bez znajdziemy również w składzie ciasteczek marki Verbena z kawałkami żurawiny. Co więcej, ta pożywna i smaczna przekąska stanowi źródło błonnika pokarmowego, a także niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu minerałów (Ca, Zn, Fe, Mn, Mg).