Zbigniew T. Nowak – znawca roślin leczniczych, autor 70 książek i 1500 artykułów prasowych, częsty gość Pytania na Śniadanie.
W czasach, kiedy coraz większym zagrożeniem dla zdrowia człowieka stają się bakterie oporne na działanie antybiotyków z apteki oraz wirusów, które sieją dziś postrach na całym świecie – dobrodziejstwem może okazać się eukaliptus.
Rodem z dalekiej Australii
Podobno botanicy doliczyli się około 600 gatunków eukaliptusa. Jedne tworzą rozłożyste krzewy, ale większość ma postać wysokich i długowiecznych drzew o wysokości około 60 m. Najbardziej znany i ceniony w medycynie jest oczywiście eukaliptus gałkowy Eucalyptus globulus. To okazałe drzewo, które od zawsze niemal kojarzy się nam z Australią. W jego konarach schronienie znajduje przecież podziwiany miś koala żywiący się jego liśćmi. Młode rośliny eukaliptusa gałkowego mają kolor sinozielony, a ich kształt jest owalny. Natomiast starsze drzewa wydają liście w kształcie lancetowatym. Są one długie, skórzaste, szarozielone i silnie aromatyczne. Eukaliptus to drzewo wiecznie zielone, a więc niezależnie od pory roku nie zrzuca swych liści. U nas próbuje się go także uprawiać w doniczkach jako roślinę ozdobną.
Lecznicze liście i olejek
W medycynie wykorzystuje się liście eukaliptusa. Zbiera się je w porze letniej, najczęściej zaraz po obeschnięciu porannej rosy, bo właśnie wówczas gromadzą w swym składzie najwięcej wartościowego olejku lotnego. Zazwyczaj suszy się je w miejscach przewiewnych i zacienionych, ale częściej trafiają od razu po zerwaniu do destylarni, gdzie produkowany jest słynny na całym świecie olejek eukaliptusowy. Ma bardzo lubiany balsamiczno-żywiczny zapach. Ze świeżo zerwanych liści tego drzewa dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego sporządza się również wyciągi alkoholowe.
Co zawierają liście eukaliptusa? Obfitują przede wszystkim w cenny olejek lotny, którego potrafią zmagazynować od 2 do 4%. Tworzy go wiele związków aromatycznych, najważniejszy jest w nim jednak eukaliptol (gromadzą go od 60 do 80%). Innymi wartościowymi z medycznego punktu widzenia związkami eukaliptusa są jeszcze kwasy fenolowe (np. chlorogenowy, ferulowy), flawonoidy (m.in. rutyna, kwercetyna i kwercytryna) oraz trójterpeny, jak interesujący kwas ursolowy. W liściach tego drzewa znajdujemy poza tym garbniki i polisacharydy.
Zastosowanie w medycynie
Najczęściej wykorzystuje się leczniczą siłę olejku eukaliptusowego. Stanowi on ważny składnik przeróżnych specyfików, a nawet produktów spożywczych o działaniu prozdrowotnym, np. cukierków, które orzeźwiają, odświeżają oddech oraz wpływają antyseptycznie. Preparaty z liści eukaliptusa i olejku z nich pozyskiwanego sprawdzają się we wszystkich infekcjach spowodowanych przeziębieniem. Dotyczy to na przykład zapalenia gardła, migdałków podniebiennych, oskrzeli, zatok i kataru. Niosą też pomoc w leczeniu grypy, bo – jak wskazują wprost wyniki badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych – zwalczają wirusy wywołujące tę chorobę. Eukaliptus za sprawą wspomnianego olejku działa wykrztuśnie (pomaga szybko upłynnić i usunąć gęstą, szkodliwą wydzielinę zalegającą w oskrzelach i gardle, która utrudnia oddychanie, jak i zarówno zdrowienie z infekcji). Poprawia też komfort oddychania podczas trwania jesienno-zimowo-wiosennych infekcji oraz wentylację płuc. Istnieje dużo doniesień naukowych, z których wynika, że olejek ten skutecznie niszczy paciorkowce i gronkowce – nawet te oporne na działanie antybiotyków z apteki.
Olejek eukaliptusowy okazuje się niezastąpiony, gdy dokuczają nam bóle kręgosłupa, mięśni, stawów oraz głowy spowodowane przeziębieniem czy grypą. Tu warto wiedzieć, że nie można go używać do masażu wprost na skórę, ale po wymieszaniu np. z oliwą z oliwek czy olejem migdałowym. Taki masaż jest również zalecany przy reumatoidalnym zapaleniu stawów, nerwobólach i rwie kulszowej.
Specyfiki z wyciągu z liści eukaliptusa pomagają w niestrawności, ponieważ mobilizują wątrobę do produkcji żółci, natomiast żołądek do wytwarzania soku żołądkowego. Działają poza tym przeciwpasożytniczo. Od lat uważa się je za wartościowy środek wspomagający odtruwanie organizmu z toksyn i szkodliwych metabolitów.
Olejek eukaliptusowy użyty np. w postaci maści pobudza krążenie krwi, daje uczucie przyjemnego rozgrzania oraz wspomaga usuwanie obrzęków stóp. Specjaliści od aromaterapii (leczenia zapachami) zalecają go w stanach napięcia nerwowego i przy problemach z zasypianiem oraz do kąpieli aromatycznych dla osób zestresowanych i zmęczonych psychicznie.
Autor tekstu: Zbigniew T. Nowak
Słowo od Verbeny
Skutecznym sposobem na przeciwdziałanie infekcjom wirusowym są również gotowe produkty z dodatkiem eukaliptusa. Cukierki marki Verbena stanowią tego doskonały przykład, ponieważ ich skład został wzbogacony o naturalne ekstrakty z tej dobroczynnej rośliny. To gwarancja orzeźwiającego i przepysznego smaku, a przy tym cenne źródło witaminy C, która spożywana profilaktycznie zmniejsza ryzyko przeziębienia.